Przesilenie wiosenne a samopoczucie i zdrowie

Publikacja

Strona główna » Przesilenie wiosenne a samopoczucie i zdrowie

W okresie przesilenia wiosennego wielu z nas odczuwa pogorszenie samopoczucia i spadek energii. Choć te niekorzystne zmiany są przejściowe, mogą dawać się we znaki i utrudniać codzienne funkcjonowanie. W poniższym artykule przybliżamy sposoby, które mogą pomóc radzić sobie z objawami przesilenia wiosennego.

Co to jest przesilenie wiosenne i jak wpływa ono na samopoczucie oraz zdrowie?

Przesilenie wiosenne, czyli okres przejściowy między zimą i wiosną, jest czasem, kiedy organizm przystosowuje się do zmian w pogodzie, dłuższego czasu nasłonecznienia oraz naturalnych modyfikacji rytmu dobowego. Nakłada się na nie również potrzeba przyzwyczajenia się do zmiany czasu z zimowego na letni – przesuwamy czas na zegarkach o godzinę do przodu, więc większość z nas musi zacząć wcześniej wstawać.

Niska ekspozycja na promieniowanie słoneczne w czasie zimy przekłada się na mniejszą dostępność witaminy D, co jest obserwowane szczególnie wczesną wiosną, o ile nie dbamy o odpowiednią ilość tego składnika pokarmowego z innych źródeł, np. z żywności wzbogacanej [1]. Wielu z nas w okresie zimowym spożywa także mniej świeżych warzyw i owoców, które stanowią ważne źródło wielu witamin i składników mineralnych.
Natomiast wystarczająco częste spożywanie posiłków sprawia, że unikamy odczuwanie nadmiernego głodu, który nierzadko prowadzi do nadmiernej konsumpcji żywności, w szczególności produktów tłustych, wysokokalorycznych [2].

Z tych powodów uwzględnianie w swoim menu przekąsek, np. spożywanych w ramach II śniadania i podwieczorku, może być bardzo korzystne.

W kontekście zdrowia i dobrego samopoczucia nie bez znaczenia jest rodzaj spożywanych przekąsek. Ważne, by wybierać te będące źródłem witamin i składników mineralnych, a więc pomagające pokryć zapotrzebowanie organizmu na ważne składniki pokarmowe.

Opisane czynniki mogą prowadzić do występowania związanych z przesileniem wiosennym objawów, do których zalicza się przede wszystkim [2]:

  • zmęczenie i uczucie braku energii,
  • senność,
  • trudności w utrzymaniu koncentracji,
  • zmienność nastrojów, chwiejność emocjonalną,
  • obniżenie samopoczucia,
  • bóle głowy.

Jak długo może trwać przesilenie wiosenne?

Objawy przesilenia wiosennego obserwuje się zwykle na przełomie marca i kwietnia. Mogą utrzymywać się przez kilka tygodni (zwykle mówi się o maksymalnie 2-3 tygodniach). Jeśli po tym czasie nie ustępują, nie należy ich lekceważyć – warto skonsultować się z lekarzem.
Symptomy związane z przesileniem wiosennym mają niespecyficzny charakter. Bez dokładniejszych badań zwykle trudno stwierdzić, czy nie stanowią oznak jakiś zaburzeń. Lekarz może zlecić wykonanie zestawu badań.

Sposoby na przesilenie wiosenne

Kiedy pogorszenie samopoczucia i obniżenie energii wynikają ze zmian związanych z przesileniem wiosennym (a nie z konkretnego problemu zdrowotnego), wprowadzenie modyfikacji w trybie życia – w szczególności zadbanie o dietę, aktywność fizyczną i sen – są podstawowymi sposobami pozwalającymi lepiej sobie z nimi radzić [2]. Na co warto wtedy zwrócić szczególną uwagę?

Zadbaj o odżywczą dietę i odpowiedni stopień nawodnienia

Dieta może w dużym stopniu wpływać na poziom odczuwanego przez nas zmęczenia wiosennego. Dobrze zbilansowany i jednocześnie urozmaicony jadłospis dostarcza wystarczającej ilości składników pokarmowych, których braki wiążą się z występowaniem uczucia osłabienia i braku energii [3].
Jeśli chcesz zadbać o swoją dietę na wiosnę, podstawą jest odpowiednie komponowanie posiłków – tak, by znalazły się w nich najważniejsze grupy produktów. Dąż do zachowania
między nimi zgodnych z zaleceniami proporcji [4]:

  • Niech połowę talerza zajmują różnokolorowe warzywa (w niektórych posiłkach możesz zastępować je owocami).
  • Ćwierć talerza powinny zajmować produkty białkowe, takie jak chude mięso, ryby (poleca się je spożywać co najmniej 2 razy w tygodniu), jaja lub nasiona roślin strączkowych.
  • Kolejną ćwierć talerza niech zajmują produkty węglowodanowe – pieczywo (najlepiej pełnoziarniste), kasze, ryż, makaron lub ziemniaki.
  • Do posiłków dodaj niewielką ilość produktów bogatych w tłuszcz – olejów roślinnych (np. rzepakowego, oliwy z oliwek), nasion lub orzechów, awokado.
  • Unikaj spożywania napojów i innych produktów bogatych w kofeinę (kawy, herbaty, napojów typu cola, napojów energetyzujących, kakao) w godzinach popołudniowych i wieczornych.
  • Pamiętaj także o uwzględnianiu w codziennej diecie niskotłuszczowych produktów mlecznych, zwłaszcza fermentowanych. Zaleca się spożywanie ich łącznie w ilości 2 szklanek dziennie.

Element zbilansowanej diety, nie tylko w tym okresie, może stanowić Actimel Plus, napój jogurtowy wzbogacany w witaminy i magnez. Dostępny jest w dwóch wersjach smakowych: truskawka-granat oraz brzoskwinia-marakuja. Każda z nich zawiera magnez, składnik mineralny przyczyniający się do zmniejszenia uczucia zmęczenia oraz znużenia. Napoje jogurtowe Actimel Plus to produkty bogate w witaminę D, zawierające również witaminę B6 i C.
Zwróć również uwagę na ilość wypijanych w ciągu dnia płynów. Warto mieć na uwadze, że kiedy dni stają się cieplejsze, zapotrzebowanie na nie wzrasta. Upewnij się, że nie zapominasz o ich regularnym uzupełnianiu. Za podstawowe dzienne zapotrzebowanie na płyny uznaje się 8 szklanek (po 250 ml) dla kobiet oraz 10 szklanek dla mężczyzn [5]. Warto zwracać uwagę nie tylko na ilość, ale również na skład i wartość odżywczą produktów, które wybieramy. Dla osób poszukujących źródeł codziennego nawodnienia, dobrze sprawdzi się po prostu woda [4].

Nie zapominaj o aktywności fizycznej, przede wszystkim na świeżym powietrzu
Podejmowanie aktywności fizycznej, w szczególności na świeżym powietrzu, na terenach zielonych, np. w parkach, jest dobrym sposobem na poprawę nastroju, obniżenie poczucia zmęczenia i poprawę koncentracji. Dodatkowo umożliwia syntezę witaminy D powstającej pod wpływem promieniowania słonecznego [6].
Warto zadbać o to, by poświęcać na wysiłek fizyczny o umiarkowanym stopniu intensywności minimum 150 minut tygodniowo, np. w sesjach 5 razy w tygodniu po 30 minut [7]. Nawet, jeśli czujesz się zmęczony i aktywność fizyczna jest ostatnią rzeczą, na którą masz ochotę, zmotywowanie się do jej podjęcia i poświęcenie na wysiłek fizyczny choćby kilkunastu minut, może zwiększyć twój ogólny poziom energii na resztę dnia.

Znajdź wystarczającą ilość czasu na sen i zadbaj o poprawę jego jakości
Wystarczająca ilość snu jest podstawą, żeby ograniczyć odczuwanie wiosennego zmęczenia oraz wahań nastrojów. Za odpowiedni czas snu dla osoby dorosłej uznaje się 7-9 godzin dziennie [8].

Jeśli w okresie przesilenia wiosennego pojawiają się u ciebie problemy ze snem, wypróbuj poniższe metody, które mogą ułatwić zasypianie i poprawić jakość snu [9]:

  • Staraj się chodzić spać i wstawać codziennie o podobnej godzinie.
  • Pamiętaj o regularnym podejmowaniu aktywności fizycznej, jednak unikaj intensywnego wysiłku niedługo przed pójściem spać.
  • Zadbaj o ekspozycję na światło słoneczne w ciągu dnia, w miarę możliwości w godzinach porannych lub przedpołudniowych.
  • Unikaj spożywania napojów i innych produktów bogatych w kofeinę (kawy, herbaty, napojów typu cola, napojów energetyzujących, kakao) w godzinach popołudniowych i wieczornych.
  • Nie przejadaj się w godzinach wieczornych. Zjedz wystarczająco pożywną, ale nie ciężkostrawną kolację na 2-3 godziny przed pójściem spać.
  • Ogranicz czas spędzany przed ekranami w okresie około 2 godzin przed pójściem spać.

Stosując wymienione sposoby związane z dietą, aktywnością fizyczną i snem, możesz zadbać o wsparcie organizmu na wiosnę i o swoje samopoczucie.

Źródła:

[1] Gawryś J., Gawryś K., Doroszko A. (2016) Sezonowe zmiany stężenia witaminy D i ich wpływ na jej suplementację, Kosmetologia Estetyczna, 6(5): 561-566, dostęp: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.6-1.pdf.

[2] Hui Ho D. C., Zheng R. M. (2022) Approach to fatigue in primary care, Singapore Medical Journal, 63(11): 674-678, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9815175/.

[3] Tardy A.-L., Pouteau E., Marquez D. i wsp. (2020) Vitamins and Minerals for Energy, Fatigue and Cognition: A Narrative Review of the Biochemical and Clinical Evidence, 12(1): 228, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7019700/.

[4] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (2021) Talerz zdrowego żywienia, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/.

[5] Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. (2020) Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf.

[6] Twohig-Bennett C., Jones A. (2018) The health benefits of the great outdoors: A systematic review and meta-analysis of greenspace exposure and health outcomes, Environmental Research, 166: 628-637, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6562165/.

[7] Wolnicka K. (2020) Nowe zalecenia WHO dotyczące aktywności fizycznej, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej/.

[8] Hirshkowitz M., Whiton K., Albert S. M. i wsp. (2015) National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary, Sleep Health, 1(1): 40-43, dostęp: https://www.sleephealthjournal.org/article/S2352-7218(15)00015-7/fulltext.

[9] Sleep Health Foundation (2024) Sleep Hygiene: Good Sleep Habits, dostęp: https://www.sleephealthfoundation.org.au/sleep-topics/sleep-hygiene-good-sleep-habits.