Jak wspierać odporność u dziecka jesienią?
Publikacja
Dieta jest podstawowym elementem zdrowego trybu życia. Planując posiłki dla dziecka, musimy przede wszystkim zadbać o to, by były urozmaicone i bogate w witaminy oraz składniki mineralne ważne dla funkcjonowania układu odpornościowego [1].
Szczególnie ważne jest uwzględnianie w diecie przynajmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie. Stanowią one źródło witaminy C i kwasu foliowego, dwóch składników pokarmowych odgrywających rolę w pracy układu immunologicznego [2]. Z warzyw, które powinny być podstawą diety dziecka, warto przygotowywać np. rozgrzewające zupy i gulasze z dodatkiem chudego mięsa, kasz lub ziemniaków i niewielką ilością tłuszczu, np. oleju roślinnego. Owoce można np. uwzględniać w składzie ciepłej śniadaniowej owsianki, dodawać do jogurtu lub podawać jako deser.
Do przygotowywania posiłków warto wykorzystywać sezonowe, różnokolorowe warzywa i owoce. Jesienią będą to np. [3]:
– Bakłażan, papryka, burak, brokuł, brukselka, kapusta, marchew, kalafior, seler, cukinia, ogórek, koper włoski, czosnek, cebula, zielona fasolka, jarmuż, por, sałata, szpinak, fasolka szparagowa, topinambur, kalarepa, pietruszka, dynia, pomidor, kukurydza,
– Jabłka, morele, jeżyny, borówki, brzoskwinie, winogrona, gruszki, śliwki, maliny.
Dieta dziecka zarówno jesienią, jak i przez cały rok, powinna składać się także z innych grup produktów stanowiących źródło witamin i minerałów ważnych w kontekście funkcjonowania układu odpornościowego [2,4]:
– Produktów zbożowych, zwłaszcza pełnoziarnistych – bogatych w kwas foliowy, witaminę B6 i cynk,
– Produktów mlecznych, przede wszystkim fermentowanych, będących źródłem witaminy A, kwasu foliowego i witaminy B12,
– Produktów białkowych, takich jak mięso, ryby, jaja i nasiona roślin strączkowych, które pozwalają uzupełniać dietę dziecka o żelazo, cynk, selen oraz witaminę A, B6 oraz B12,
– Produktów bogatych w tłuszcze, w tym olejów roślinnych, orzechów i nasion, niezbędnych do wchłaniania witamin A i D z żywności.
Duże znaczenie dla odporności dziecka ma odpowiedni poziom witaminy D. Przyczynia się ona do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego u dzieci. W miesiącach letnich przebywanie na zewnątrz pozwala na pobudzanie syntezy skórnej tej witaminy, która odbywa się pod wpływem promieniowania słonecznego. Jesienią, gdy oddziaływanie słońca na skórę jest ograniczone, dla zachowania prawidłowego stężenia witaminy D ważne jest znalezienie innych jej źródeł [5]. Należy do nich m.in. żywność, w tym produkty wzbogacane. Witaminę D znaleźć można m.in. w Actimel Kids. Ten napój jogurtowy zawiera ponadto miliardy bakterii L. casei Danone i jest źródłem wapnia oraz witaminy B6. Wapń jest składnikiem potrzebnym dla prawidłowego wzrostu i rozwoju kości u dzieci.
Spędzaj z dzieckiem czas aktywnie na świeżym powietrzu
Spacery i zabawy z dzieckiem na świeżym powietrzu pomagają wzmacniać układ odpornościowy. Pozwalają zwiększyć poziom aktywności fizycznej dziecka, która poprawia krążenie oraz pomaga komórkom odpornościowym szybciej przemieszczać się po organizmie i efektywniej działać. Spędzanie czasu na zewnątrz ma także wpływ na redukowanie stresu, który (przy przewlekłym odczuwaniu) staje się wrogiem odporności. Potrzebne jest również do syntezy witaminy D [6,7].
Nie rezygnuj więc z rodzinnych aktywności na świeżym powietrzu, gdy dni staną się chłodniejsze. Zadbaj jedynie o strój dziecka odpowiedni na jesienną pogodę, np. przeciwdeszczowy kombinezon i kalosze. Pamiętaj o zakładaniu kilku warstw ubrań, które w razie potrzeby można zdjąć – pogoda jesienią bywa bardzo zmienna.
By zadbać o odporność dziecka, upewnij się, że w ciągu dnia poświęca ono minimum godzinę na aktywność o umiarkowanej lub dużej intensywności [8]. Przynajmniej częściowo niech wysiłek fizyczny będzie podejmowany na świeżym powietrzu.
Pamiętaj, że zdrowy sen dziecka jest ważny dla odporności
Zapewnianie dziecku wystarczającej ilości snu jest jedną z kluczowych spraw dla wzmacniania odporności. Jego brak osłabia układ immunologiczny i zwiększa podatność na infekcje [9]. Potrzebna ilość snu zmienia się wraz z wiekiem i wynosi [10]:
– 14-17 godzin dla niemowląt w wieku do 3 miesięcy,
– 12-15 godzin dla niemowląt w wieku od 4 do 11 miesięcy,
– 11-14 godzin dla dzieci w wieku od 1 do 2 lat,
– 10-13 godzin dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat,
– 9-11 godzin dla dzieci w wieku od 6 do 13 lat,
– 8-10 godzin dla młodzieży w wieku od 14 do 17 lat.
Duże znaczenie ma wykształcenie zdrowych nawyków, które pomagają w zasypianiu i osiąganiu głębokiego snu. Powinniśmy upewnić się, że dziecko nie spędza wieczorów przed ekranami (należy wyłączać je przynajmniej 1-2 godziny przed pójściem spać). Kolację warto podać na około 2-3 godziny przed snem, by zarówno nie czuło się ono głodne, jak i zbyt najedzone. Warto pamiętać również, że przebywanie w ciągu dnia na zewnątrz w czasie słonecznych godzin, szczególnie rano i przed południem, pomaga regulować dobowe stężenia hormonu snu i ułatwia późniejsze zasypianie w godzinach nocnych [11].
Źródła:
[1] Verduci E., Koglmeier J. (2021) Immunomodulation in Children: The Role of the Diet, Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 73(3): 293-298, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9770123/.
[2] Rychlik, E., Stoś, K., Woźniak, A. (red.) (2024) Normy żywienia dla populacji Polski, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2025/02/Normy-zywienia-dla-populacji-Polski-1-1.pdf.
[3] EUFIC Explore Seasonal Fruit and Vegetables in Europe, dostęp: https://www.eufic.org/en/explore-seasonal-fruit-and-vegetables-in-europe.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (2021) Talerz zdrowego żywienia, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/.
[4] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (2021) Talerz zdrowego żywienia, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/.
[5] Kuciński J., Fryska Z., Wołejko A. i wsp. (2023) Aktualne zalecenia w Polsce dotyczące suplementacji witaminy D, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 29(4): 277-282, dostęp: https://doi.org/10.26444/monz/176079.
[6] Timmons B. W. (2007) Exercise and Immune Function in Children, American Journal of Lifestyle Medicine, 1(1): 59-66, dostęp:
[7] Andersen L., Corazon S. S., Stigsdotter U. K. (2021) Nature Exposure and Its Effects on Immune System Functioning: A Systematic Review, International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(4): 1416, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7913501/.
[8] Wolnicka K. (2020) Nowe zalecenia WHO dotyczące aktywności fizycznej, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, dostęp: https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej/.
[9] Ibarra-Coronado E. G., Pantaleón-Martínez A. M., Velazquéz-Moctezuma i wsp. (2015) The Bidirectional Relationship between Sleep and Immunity against Infections, Journal of Immunology Research, 678164, dostęp: https://doi.org/10.1155/2015/678164.
[10] Hirshkowitz M., Whiton K., Albert S. M. i wsp. (2015) National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary, Sleep Health, 1(1): 40-43, dostęp: https://www.sleephealthjournal.org/article/S2352-7218(15)00015-7/fulltext.
[11] Sleep Health Foundation (2024) Sleep Hygiene: Good Sleep Habits, dostęp: https://www.sleephealthfoundation.org.au/sleep-topics/sleep-hygiene-good-sleep-habits.
